Czy wycofanie USA z Porozumienia Paryskiego wpłynie na zieloną transformację w Polsce?

21 stycznia 2025 roku prezydent Stanów Zjednoczonych, Donald Trump, po raz drugi ogłosił wycofanie USA z Porozumienia Paryskiego (pierwszy raz zrobił to w 2017 roku podczas pierwszej kadencji prezydenckiej). Decyzja ta, choć znacząca na arenie międzynarodowej, nie powinna wpłynąć na polskie zobowiązania dotyczące zielonej energii, ale z pewnością wymaga refleksji nad konkurencyjnością naszej gospodarki.

I dziś w artykule właśnie o tym...

Porozumienie Paryskie to międzynarodowy traktat klimatyczny przyjęty w 2015 roku, mający na celu ograniczenie globalnego ocieplenia do poziomu poniżej 2°C w porównaniu z epoką przedindustrialną. Polska, jako sygnatariusz, zobowiązała się do redukcji emisji gazów cieplarnianych oraz promowania odnawialnych źródeł energii (OZE). Porozumienia te były historycznym sukcesem światowej dyplomacji. Po raz pierwszy aż 196 państw zobowiązało się do działań na rzecz ochrony klimatu, z uwzględnieniem różnych możliwości i wyzwań poszczególnych krajów. Jednak decyzja Prezydenta Trumpa rodzi pytania: czy wycofanie się globalnego lidera może podkopać zaufanie do zielonej energii w Polsce?

Transformacja energetyczna to nie tylko wyzwanie ekologiczne, ale przede wszystkim ekonomiczne. Tym w sposób zasadniczy różnimy się od USA, gdzie potencjał paliw kopalnych jest ogromny, a relatywnie niski koszt ich wydobycia zapewnia zysk dla eksportu. Prezydent Trump ogłaszając "Golden Age" dla Ameryki potrzebuje stymulacji dla gospodarki - zyski z eksportu i nasycenie wewnętrznego zapotrzebowania relanie tańszą energią to element tego planu.

Stany Zjednoczone posiadają znaczący potencjał paliw kopalnych, który odgrywa kluczową rolę zarówno w ich gospodarce, jak i na rynku energetycznym.

Popatrzmy:

Ropa naftowa

Zasoby: USA są jednym z największych producentów ropy naftowej na świecie, dzięki dużym złożom w Teksasie, Dakocie Północnej, Alasce oraz w Zatoce Meksykańskiej (być może wkrótce Zatoce Amerykańskiej :-))

Produkcja: W 2023 roku USA wydobywały około 12-13 milionów baryłek ropy dziennie, co stanowiło jedną z najwyższych wartości globalnie.

Rezerwy: Według szacunków rezerwy ropy naftowej wynoszą około 35 miliardów baryłek.

Gaz ziemny

Zasoby: USA posiadają jedne z największych światowych zasobów gazu ziemnego, szczególnie dzięki łupkowym formacjom, takim jak Marcellus, Utica i Permian Basin.

Produkcja: W 2023 roku USA były największym producentem gazu ziemnego na świecie, osiągając ponad 90 miliardów stóp sześciennych dziennie.

Eksport: Stany Zjednoczone są liderem w eksporcie skroplonego gazu ziemnego (LNG), wysyłając go do Europy (także do Polski) i Azji.

Węgiel

Zasoby: Stany Zjednoczone posiadają największe na świecie rezerwy węgla, wynoszące około 250 miliardów ton, co wystarczy na ponad 300 lat przy obecnym poziomie wydobycia.

Produkcja: USA są w czołówce producentów węgla, choć jego znaczenie zmalało na rzecz gazu i odnawialnych źródeł energii (to ponad 400 GW, a w samym I półroczu 2024 roku przyłączono 7 899 MW energii słonecznej i 1 825 MW energii wiatrowej).

Eksport: Duża część produkowanego węgla jest eksportowana, zwłaszcza do krajów azjatyckich.

W Polsce dla odmiany zasoby surowców są mocno ograniczone, a koszt pozyskania węgla z roku na rok rośnie, co w dłuższej perspektywie i tak wymagałoby od nas zmiany technologii. Import surowców jest możliwy i aktualnie mocno eksplorowany (szczególnie w kontekście gazu i ropy) ale uzależnia kraj od zagranicznych dostawców, a potencjał ich dywersyfikacji po agresji Rosji na Ukraine znacząco zmalał.

Nawet jeśli ktoś podchodzi sceptycznie do kwestii ekologicznych, argumenty ekonomiczne przemawiają za kontynuacją inwestycji w zieloną energię.

Racjonalnie prowadzona transformacja, oparta na maksymalnym wykorzystaniu autoprodukcji i podejściu klastrowym pozwala optymalizować koszty i niezależnie od ewentualnych zmian w podejściu geopolitycznym, zwiększa efektywność energetyczną poszczególnych regionów. Nie warto zawracać z tak obranej drogi!

***

Niezależnie od powyższego przed europejską gospodarką pojawia się poważne wyzwanie. Transformacja energetyki nie została jeszcze ukończona, wiciąż generuje ogromne koszty inwestycyjne (ponad 1,5 bln euro rocznie), obciążając przemysł, który będzie zmuszony konkurować, z napędzanym tańszym paliwem, amerykańskim i azjatyckim. To może zmusić to zmiany polityki w zakresie CO2 lub nieco zluzować wyśrubowane i kosztowne regulacje. Jak się stanie, zobaczymy, ale z pewnością droga, którą już przeszliśmy w zakresie OZE daje stabilne podwaliny pod dalszą optymalizację kosztów.

Popatrzmy na dane (na bazie 2023 roku):

Energia i klimat

• UE osiągnęła około 40% udziału OZE w miksie energetycznym w 2023 roku, USA ok. 21%;

• moc zainstalowana OZE w UE wynosi około 540 GW, podczas gdy w USA to ok. 400 GW;

• emisje CO₂ na mieszkańca w UE są niższe (6,7 tony) w porównaniu do USA (14,7 tony);

• koszt energii elektrycznej dla przemysłu w UE wynosi średnio 0,20 $/kWh, a w USA jedynie 0,08 $/kWh;

• UE dąży do neutralności klimatycznej do 2050 roku, podczas gdy USA nie mają już jednolitego federalnego celu.

Gospodarka i handel

• PKB nominalne UE to 16,5 biliona dolarów, a USA – 26,9 biliona;

• PKB per capita w UE wynosi około 37 tys. dolarów, podczas gdy w USA sięga 80 tys;

• udział UE w globalnym handlu wynosi 15%, przewyższając 10% USA;

• średnia inflacja w 2023 roku była wyższa w UE (6%) niż w USA (3,5%);

• stopa bezrobocia w UE wynosi 6%, w USA – 3,8%.

Demografia

• Liczba ludności w UE to około 448 milionów, a w USA – 332 miliony;

• Średni wiek mieszkańca UE to 44 lata, podczas gdy w USA – 38 lat;

• UE zmaga się z ujemnym przyrostem naturalnym, podczas gdy USA notują dodatni.

Badania i rozwój (R&D)

• UE inwestuje około 2,3% PKB w R&D, a USA – 3,5%;

• Liczba patentów rocznie: UE – 60 tys., USA – 155 tys.

Obrona i bezpieczeństwo

• UE przeznacza na obronność około 1,5% PKB, a USA – 3,5%;

• całkowite wydatki na obronność wynoszą odpowiednio 240 miliardów dolarów (UE) i 850 miliardów dolarów (USA);

• liczba żołnierzy w UE to około 1,5 miliona, podobnie jak w USA (1,4 miliona).

Technologia i cyfryzacja

• USA dominują na rynku Big Tech (Apple, Google, Amazon, Microsoft), podczas gdy UE nie ma dużych globalnych liderów technologicznych;

• wskaźnik digitalizacji gospodarki i administracji wynosi około 65% w UE i 80% w USA.

(źródła danych: Międzynarodowa Agencja Energetyczna (IEA), raport “World Energy Outlook 2023”, Europejska Agencja Środowiska (EEA), przegląd danych dotyczących emisji gazów cieplarnianych, GlobalPetrolPrices.com, dane dla przemysłu energochłonnego, z czerwca 2023 roku (dla 2024 roku średnie ceny energii ogółem wynoszą 0,15 $/kWh dla USA i 0,19 $/kWh dla UE), CompareEconomy.com, porównanie gospodarek, Rada Unii Europejskiej, infografika “Handel UE–USA”, World Energy Outlook 2023)

***

W świecie, gdzie ceny paliw kopalnych są niestabilne, a zmiany klimatyczne coraz bardziej dotykają gospodarki, odnawialne źródła energii (takie jak słońce, wiatr czy biomasa) pozostają gwarancją bezpieczeństwa energetycznego i konkurencyjności gospodarki.

Dziś kraje stawiające na zieloną energię nie tylko zmniejszają swoje uzależnienie od importu paliw, ale także tworzą nowe miejsca pracy, inwestują w innowacje i przyciągają zagranicznych inwestorów. Nawet jeśli odrzucimy na bok troskę o środowisko, ekonomia zielonej transformacji staje się argumentem nie do zignorowania!