Kontrowersyjnie w nowym roku: Koncerny Energetyczne powinny postawić na klastry energii

Dlaczego koncerny energetyczne nie wspierają klastrów energii – i dlaczego powinny?

Na polskim rynku energetycznym klastry energii zyskują na znaczeniu jako narzędzie lokalnej transformacji energetycznej, zwiększania udziału odnawialnych źródeł energii (OZE) oraz aktywizacji społeczności lokalnych. Pomimo widocznych korzyści wynikających z ich rozwoju, duże koncerny energetyczne wciąż często traktują klastry jako konkurencję lub zakłócenie rynku, zamiast jako potencjalnych partnerów. Dlaczego tak się dzieje? I dlaczego warto, aby ten trend jak najszybciej się zmienił?

Kilka słów o historii – stracona szansa na rynku prosumentów

Kiedy w 2015 roku Polska wycofała się z planowanych taryf gwarantowanych na odkup energii od prosumentów, a cztery lata później wprowadziła program “Mój Prąd”, luzując restrykcje na rozwój fotowoltaiki w kraju, żaden z koncernów energetycznych nie podjął wyzwania aktywnego wejścia na rynek dostawców mikroinstalacji OZE. Co prawda pojawiły się pierwsze oferty, a jedna ze spółek nawet kupiła wyspecjalizowany prywatny podmiot, to jednak ich znaczenie było marginalne.

Rynek fotowoltaiki szybko został przejęty przez prywatne firmy, podczas gdy giganci energetyczni ograniczyli swoje działania do krytyki modelu rozliczeń (ówczesny net metering) i utraty kontroli nad częścią klientów. Dopiero w ostatnich dwóch latach dostrzegli potencjał prosumentów jako klientów, a nie “zagrożenia”, choć ponad milion instalacji PV pojawił się na rynku bez ich aktywnego udziału.

Patrząc dziś na rynek społeczności energetycznych i klastrów energii, trudno nie dostrzec analogii. W ramach programów unijnych dostępnych jest blisko 0,5 miliarda złotych dotacji, grantów i preferencyjnych pożyczek na rozwój lokalnych społeczności energetycznych. Czy koncerny energetyczne dostrzegają ten potencjał? Czy zdecydują się wesprzeć samorządy w optymalnym wykorzystaniu tych środków? Czy nadal będą uważać, że to nie ich biznes?

Koncerny a klastry – obawy o konkurencję

Duże koncerny energetyczne tradycyjnie opierają swoje modele biznesowe na centralnym wytwarzaniu energii i jej dystrybucji do odbiorców końcowych. Klastry energii, skupiające się na lokalnym bilansowaniu energii i wykorzystaniu OZE, mogą być postrzegane jako wyzwanie dla tej struktury. To naturalne, że koncerny obawiają się zmniejszenia udziału w rynku, zwłaszcza w regionach, gdzie klastry zaspokajają potrzeby lokalnych społeczności.

Dodatkowo, działanie na nowych, mniej zbadanych obszarach może wydawać się ryzykowne. Jednak traktowanie klastrów jako konkurencji to krótkowzroczna perspektywa. Klastry nie dążą do zastąpienia dużych dostawców energii – ich celem jest uzupełnienie systemu o bardziej lokalne i zrównoważone rozwiązania.

Dlaczego warto wspierać klastry?

Nowe usługi dla rozwijającego się rynku:

Klastry potrzebują technologii pomiarowych, systemów zarządzania energią, bilansowania i magazynowania energii. Koncerny mogą pełnić rolę partnerów technologicznych, świadczyć usługi rozliczeniowe czy wspierać procesy back-office.

Dywersyfikacja portfela klientów:

Współpraca z klastrami to szansa na rozwój nowych modeli biznesowych, takich jak elastyczne umowy na dostawę energii w okresach niedoborów lokalnych zasobów.

Wsparcie w dekarbonizacji:

Promowanie OZE w klastrach wspiera cele polityki klimatycznej UE, poprawia wizerunek koncernów i ułatwia spełnienie regulacji dotyczących redukcji emisji.

Zarządzanie siecią dystrybucyjną:

Rozwój klastrów sprzyja optymalizacji lokalnych sieci, co pozwala obniżyć koszty modernizacji i rozbudowy infrastruktury.

Modelowanie rynku w układzie win-win:

Klastry to okazja do współpracy, wymiany wiedzy i budowania zrozumienia między uczestnikami rynku energetycznego.

Rynek się zmienia – koncerny muszą się dostosować

Polska energetyka, podobnie jak światowa, zmierza w kierunku decentralizacji, digitalizacji i dekarbonizacji. Rosnące oczekiwania społeczne, świadomość ekologiczna i rozwój technologii sprawiają, że lokalne rozwiązania, takie jak klastry, stają się integralnym elementem nowoczesnego systemu energetycznego. Ignorowanie tych trendów może prowadzić do utraty zarówno pozycji rynkowej, jak i wizerunkowej.

Współpraca zamiast rywalizacji

Aby klastry i koncerny mogły współpracować, konieczna jest zmiana podejścia. Współpraca może obejmować:

• tworzenie dedykowanych ofert, takich jak elastyczne taryfy i wsparcie techniczne,

• inwestycje w rozwój lokalnych źródeł energii,

• wspólne projekty badawczo-rozwojowe ukierunkowane na innowacje w zarządzaniu energią.

Klastry energii nie są zagrożeniem dla dużych koncernów energetycznych – są szansą na rozwój, innowacje i dostosowanie się do zmieniającego się rynku. Współpraca z klastrami może wzmocnić pozycję koncernów w transformującym się sektorze energetycznym, wspierać rozwój lokalnych społeczności i realizować cele klimatyczne.

Pytanie pozostaje otwarte:

Czy w 2025 roku koncerny energetyczne zdecydują się na współpracę z lokalnymi społecznościami energetycznymi i aktywnie wesprą klastrowe inicjatywy?